% -

DZIAŁ METODYCZNY

PROPOZYCJE PRAKTYKA

Zakres prawidłowego funkcjonowania każdego domu wymusza określenie czynników i zagadnień związanych z prawidłową adaptacją nowych mieszkańców do jego warunków i specyfiki. Zaznaczyć w tym miejscu należy kwestię szerokiej podmiotowości w określeniu działań wspomagających adaptację, zwłaszcza po uwzględnieniu właściwej dla każdego człowieka indywidualnej drogi doświadczeń życiowych, z którymi jednostka wkracza w funkcjonowanie instytucji domu.
Rozpoczynając rozpatrywanie tematyki adaptacji mieszkańca domu, zobaczmy jak ten problem widziany jest oczyma ludzi zajmujących się badaniem tego procesu, opisanym w publikacjach naukowych. A. Popielarska proponuje następującą definicję adaptacji (przystosowania): „dostosowanie zachowania się do zmienności środowiska (…). Często przez dobre przystosowanie danej osoby rozumie się realistyczne podejście do własnych problemów, równowagę wewnętrzną, właściwą samoocenę, rozwiązywanie konfliktowych sytuacji w sposób możliwie najbardziej realny bez stałego uruchamiania mechanizmów obronnych”. Adaptacja do warunków społecznych w ujęciu R. Dubos polega na „dostosowaniu się dopełnienia określonej roli w danej społeczności, do panujących w tej społeczności norm moralnych, przyzwyczajeń, zwyczajów, przekonań, których podłożem są utrwalone punkty odniesienia, hierarchizacja wartości, ukształtowany w pewien sposób system relacji uczuciowych”. Wincenty Okoń adaptację (przystosowanie) dzieli na adaptację biologiczną, adaptację zmysłową, oraz adaptację społeczną, którą rozumie jako: „proces lub wynik procesu uzyskiwania równowagi między potrzebami jednostki, a warunkami otoczenia społecznego”. Uważa on, że dzięki adaptacji społecznej człowiek staje się coraz lepiej przygotowany do zdrowego, przynoszącego mu zadowolenie i społecznie wartościowego życia. Według T. Tomaszewskiego: „Przystosowanie (adaptacja) polega na zmianach samego podmiotu stosownie do stanu sytuacji zewnętrznej. Przede wszystkim zmieniają się procesy zachodzące w organizmie”. Autor uważa, że dobre przystosowanie społeczne oznacza taką regulację stosunków z otoczeniem, która zapewnia nie tylko zaspokojenie własnych potrzeb psychospołecznych, ale umożliwia również pełnienie w sposób akceptowany społecznie, wymagań stawianych przez środowisko. W literaturze przedmiotu pojęcie „przystosowanie” bywa używane zamiennie z pojęciem „adaptacji”. „Uważa się, że człowiek jest prawidłowo przystosowany, jeśli utrzymuje się w stanie równowagi dynamicznej, nazwanej homeostazą psychospołeczną”. „Proces prawidłowego przystosowania przebiega dzięki dwóm równoległym, uzupełniającym się mechanizmom: akomodacji i asymilacji, zapewniającym jednostce stan równowagi ze środowiskiem. Wadliwości przystosowania wynikają zatem z zaburzonej akomodacji – czyli dostosowania się do wymogów i warunków otoczenia, lub z zaburzonego procesu asymilacji – czyli dostosowania otoczenia do indywidualnych wymogów jednostki”. K. Pospiszyl i E. Zabczyńska wyróżniają dwie grupy czynników wpływających na przystosowanie do środowiska społecznego jednostki. Pierwsza grupa to czynniki społeczne (środowisko rodzinne, rówieśnicze, czynniki makrospołeczne). Druga grupa to czynniki biologiczne (czynniki genetyczne, właściwości systemu nerwowego, czynniki endokrynologiczne, budowa fizyczna, wiek, płeć, pora roku i warunki klimatyczne.) J. Dororzewska wymienia następujące adaptacyjne postawy społeczne: bierne i czynne. Wewnątrz tych grup wyróżnia z kolei postawy akceptujące i nieakceptujące.

* Postawa czynna akceptująca środowisko: jednostka akceptuje środowisko, jego normy obyczajowe, moralne, prawne i współdziała z nim bez zastrzeżeń, czując, że jej model wewnętrzny, (własny obraz), jest w tym społeczeństwie oceniany pozytywnie, co wywołuje potrzebę współpracy. * Akceptuje je z góry, zatracając w ten sposób swoją psychiczną odrębność. Postawa taka nosi nazwę konformizmu, który pogłębiony, (gdy jednostka wręcz występuje przeciw swoim własnym poglądom), nazywa się oportunizmem. Postawa czynna akceptująca środowisko : jednostka akceptuje środowisko, jego normy obyczajowe, moralne, prawne i współdziała z nim bez zastrzeżeń, czując, że jej model wewnętrzny, (własny obraz), jest w tym społeczeństwie oceniany pozytywnie, co wywołuje potrzebę współpracy.

* Postawy czynne nieakceptujące mogą być : -całkowicie negatywistyczne, burzące, nieakceptujące, ale konstruktywne, twórcze. Tymi pierwszymi odznaczają się jednostki wrogo odnoszące się do wszelkich wartości uznawanych przez społeczeństwo, winiące to społeczeństwo za krzywdy zadane im samym lub komuś innemu przez jego członków. Postawy drugie to postawy jednostek, które nie mogą pogodzić się z przyjętymi w ich społeczeństwie wartościami, normami poglądami i otwarcie podejmują działalność w celu zmienienia tego stanu rzeczy. Autorka wymienia też warunki dobrej, sprawnej i skutecznej adaptacji: wyraźny i dokładny odbiór informacji o warunkach, do których jednostka ma się adoptować lub przystosować je do swoich potrzeb, właściwe, tj. adekwatne, czyli możliwie odpowiadające bodźcowi ich zinterpretowanie, właściwa reakcja, czyli wykonanie zadania zaprogramowanego przez bodźce zewnętrzne, przyjętego przez środowisko wewnętrzne w sposób, który dostosowuje te informacje do potrzeb danej jednostki. „Długotrwała choroba i związane z nią dolegliwości narażają mieszkańców na przykre doznania, powodują trudności w przystosowaniu psycho – emocjonalnym do społeczności. Osoby przewlekle chore narażone są również przez leczenie szpitalne, na częste zmiany miejsca pobytu. W związku z częstymi zmianami otoczenia osoby te, w porównaniu z osobami zdrowymi, mogą mieć większe trudności z przystosowaniem do odmiennych wymogów i warunków różnych środowisk, a także z nawiązywaniem kontaktów”. Również A. Maciarz zaznacza, że „przewlekła choroba somatyczna wraz ze wszystkimi jej konsekwencjami w sferze rozwoju i społecznego przystosowania mieszkańca, utrudnia mu należyte wypełnianie roli mieszkańca członka społeczności domu”. Proces przystosowania społecznego utrudniają zaburzenia powstałe u mieszkańca w wyniku choroby, w tym szczególnie zaburzenia równowagi nerwowej i emocjonalnej. Mieszkańcy tacy nie potrafią normalnie funkcjonować w różnych rolach społecznych. Słabo kontrolują swoje reakcje i zachowania. Osoby zahamowane przeciwnie cechuje obniżona aktywność, maskowana nadwrażliwość lub obojętność na różne bodźce i sytuacje o zabarwieniu emocjonalnym. Osoby te zwykle unikają wspólnego z innymi działania. Trudności przystosowawcze osób przewlekle chorych mogą być także spowodowane ich złym samopoczuciem, związanym z różnymi symptomami i stanami chorobowymi, ujawniającymi się u nich w danym okresie (A. Maciarz 1998).

M. Kaczorowska stwierdza, że „długotrwały pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej powoduje też osłabienie więzi z naturalnym środowiskiem, następuje utrata intymności. Mieszkaniec odczuwa nie tylko chorobę, ale także sporo energii musi przeznaczyć na uczenie się kontaktów z obcymi. Powoduje to u niektórych osób silną blokadę psychiczną. J. Doroszewska zaznacza, że wyraźne zaburzenia w zakresie działalności któregoś z czynników mechanizmu adaptacyjnego stanowią różnego typu odchylenia od normy. Są to na przykład : zaburzenia w odbiorze informacji, które występują u niewidomych, niedowidzących, głuchych, niedosłyszących; zaburzenia w interpretacji informacji, które są obserwowane u upośledzonych umysłowo, chorych psychicznie i nerwowo, u jednostek z zaburzeniami emocjonalnymi; zaburzenia w aktach realizacyjnych u osobników z trudnościami emocjonalnymi lub innymi w kontaktach społecznych.
Wynika stąd, że mieszkańcy przewlekle chorzy muszą pokonać więcej przeciwności w procesie dobrego przystosowania się do nowego środowiska domowego, niż osoby zdrowe do nowego środowiska społecznego. Adaptacja do grupy wymaga jednak dużego wysiłku psychicznego ze względu na pochodzenie mieszkańców, występowanie różnych zainteresowań, obowiązek przystosowania się do nowych warunków. Mieszkaniec w nieformalnej strukturze grupy może zajmować pozycje wysokiej akceptacji, przeciętnej akceptacji, polaryzacyjną akceptację (kontrowersyjną), pozycję izolacji, odrzucenia. Brak akceptacji mieszkańca ze strony społeczności domu, może powodować zaburzenia obrazu własnej osoby, gdyż „do najważniejszych źródeł zmian w obrazie samego siebie zaliczamy postawy innych ludzi wobec mieszkańca, opinie i oceny wyrażone o nim, pozycję mieszkańca w społeczności domu.” „W. James wyróżnia trzy elementy w obrazie samego siebie, a mianowicie: Ja materialne – czyli wyobrażenie o swoim wyglądzie, Ja społeczne – wyobrażenie o swojej pozycji społecznej, o opiniach innych ludzi wyrażonych o mnie: Ja duchowe – wyobrażenia o własnych zdolnościach.” P. Majewicz uważa, że od koncepcji samego siebie w dużym stopniu zależy to, czy jednostka będzie gotowa podjąć określone działania, czy też zrezygnuje, chociaż potencjalnie mogłaby je wykonać, również to czy będzie próbowała zmieniać swój los, czy też podda się biegowi wydarzeń. Adaptacja – określana jako przystosowanie społeczne do warunków życia w domu – jest procesem trudnym, złożonym, bez możliwości określenia go w czasie w chwili jego rozpoczynania.
Wynika to głównie z faktu, że każdy mieszkaniec to osoba, która znalazła się w sytuacji zamieszkania w domu w wyniku różnych okoliczności. Często towarzyszy mu poczucie krzywdy, rozgoryczenie, świadomość życiowej porażki bądź zdarzenia losowego co powoduje określone zachowania niesprzyjające adaptacji. Obszerna literatura a jej fragmenty przytoczyłem wyżej, oraz znawcy problemu adaptacji społecznej w nowych warunkach, szczególnie u osób starszych nie podejmują się określenia nawet hipotetycznego czasu trwania tego procesu i możliwości jego powodzenia. Biorąc pod uwagę wiedzę, jaką posiadamy w wyniku odwiedzin pracownika socjalnego oraz psychologa u przyszłego mieszkańca i dokonaniu oceny jego sytuacji, mimo wszystko trudno jest określić czas trwania tego procesu, na który ma wpływ tak wiele czynników. Pomimo stosowania procedur mających na celu zebranie jak największej ilości informacji o przyszłym mieszkańcu tj. zgodnie z Rozporządzeniem wizyta w domu lub miejscu pobytu, jeżeli jest to możliwe rozmowa z rodziną bądź przyjaciółmi, współpraca z właściwym Ośrodkiem Pomocy Społecznej; a także stworzenia właściwej atmosfery w chwili przekroczenia progu domu, bylibyśmy utopistami, twierdząc, że wszystko wiemy o nowym mieszkańcu i jesteśmy w stanie przewidzieć okres jego adaptacji w środowisku domu. Z doświadczenia można stwierdzić, że takie czynniki jak np. wrogość do instytucji, pracowników, współmieszkańców utrzymują się u mieszkańców zamieszkujących w domu bardzo długo a nawet do końca życia. Jest to spowodowane wieloma czynnikami, głównie brakiem kontaktu z rodziną, zaburzeniami charakterologicznymi, których pomimo usilnych starań nie udaje się przywrócić. Należy sobie w tym miejscu odpowiedzieć, jak długo może trwać okres adaptacji i czy w ogóle może ulec zamknięciu. Analizując obecny stan prawny w zakresie pomocy społecznej i funkcjonowania domów można stwierdzić, że w/w przypadkach pozostaje na terenie domu, pomimo że można go uznać za nie zaadaptowanego lub zaadaptowanego połowicznie. Dlatego obowiązkiem pracowników domu jest znając czynniki związane z tym procesem, dążyć do eliminowania zjawisk negatywnie wpływających na ten proces, np. poprzez stymulowanie kontaktów z rodziną. Dla potrzeb tworzenia planów adaptacji i prowadzenia procesów adaptacyjnych przyjmujemy w oparciu o literaturę następujące czynniki ułatwiające oraz utrudniające adaptację w bardzo dużym uproszczeniu:

CZYNNIKI UŁATWIAJĄCE ADAPTACJĘ:

-pozytywne nastawienie do Domu,
• otwartość postaw pro społecznych,
• celowość i podmiotowa decyzja przybycia do Domu,
• brak wyraźnych negatywnych cech osobowości,
• poczucie empatii – wrażliwość społeczna,
• przystosowanie do wieku,
• podmiotowe i adekwatne podejście do swego stanu zdrowia, swoich możliwości,
• rozbudzone i określone zainteresowania, formy spędzania wolnego czasu, hobby,
• wysoki stopień samodzielności,
• posiadanie rodziny, przyjaciół, znajomych i zrównoważone z nimi kontakty,
• trzeźwa i realistyczna ocena własnej sytuacji życiowej,
• łatwość nawiązywania kontaktów,
• umiejętność wyrażania własnych przekonań, poglądów,
• ukształtowane nawyki społeczne,
• zintegrowany centralny system osobowościowy.

CZYNNIKI UTRUDNIAJĄCE ADAPTACJĘ:

negatywne nastawienie do Domu,
• zmiany osobowościowe: neurotyczna, aspołeczna osobowość,
• alkoholizm,
• nadpobudliwość emocjonalna,
• wrogi stosunek do otoczenia,
• brak zainteresowań,
• apatia społeczna – brak kontaktów społecznych,
• rezygnacja,
• roszczeniowość,
• rozbudowane poczucie alienacji, wyobcowania,
• brak rodziny, przyjaciół, znajomych,
• nieprzystosowanie w dotychczasowym środowisku,
• mały stopień sprawności samoobsługowej,
• obniżona samoocena,
• brak poczucia bezpieczeństwa,
• brak perspektyw życiowych,
• zmiany chorobowe utrudniające prawidłowy odbiór rzeczywistości,
• uzależnienie od leków,
• utrudniony kontakt słowny,
• brak ukształtowanych nawyków społecznych.
Formy pracy w okresie adaptacyjnym nie powinny odbiegać od form pracy przyjętych dla pozostałych mieszkańców. Prowadzenie procesu adaptacyjnego w zależności od czynników, które występują u nowego mieszkańca, wymaga określenia specjalnych działań w planie adaptacji mieszkańca oraz podziału odpowiedzialności za ich realizację na poszczególnych członków zespołu terapeutyczno-opiekuńczego. W procesie adaptacyjnym muszą uczestniczyć wszyscy pracownicy domu.

ROZPOCZĘCIE ORAZ ZAKOŃCZENIE PROCESU ADAPTACJI MIESZKAŃCA.
Rozpoczęcie procesu adaptacji następuje z chwilą przybycia mieszkańca (przy bardzo otwartym mieszkańcu może i wcześniej z chwilą odwiedzin na terenie domu, udziału w imprezach w okresie oczekiwania na miejsce lub odwiedzin pracownika socjalnego u niego w domu) na teren domu. Jak wcześniej wspomniano trudno, a wręcz jest to niemożliwe, aby określić moment zakończenia tego procesu w chwili jego rozpoczęcia. Dlatego też przyjęto zasadę stałego monitorowania pod kątem występowania poszczególnych czynników i dokonywania w miarę potrzeb, ale co najmniej raz w miesiącu przez zespół terapeutyczno-opiekuńczy wspólnie z mieszkańcem oceny zaawansowania realizacji planu adaptacji. Ocena ta polega na określeniu zachodzących zmian u mieszkańca w wyniku realizacji przyjętych zadań adaptacyjnych. Zakończenie procesu adaptacji następuje z chwilą uznania przez Z.T.O oraz mieszkańca, że wszelkie założone w planie działania przyniosły oczekiwane rezultaty. Proponuje się następujący tryb przechodzenia od realizacji planu adaptacji do planu wsparcia mieszkańca. Z inicjatywą zamknięcia procesu adaptacji występuje Z.T.O tj. specjaliści wraz z pracownikiem adaptacyjnym (opisanym niżej), który jest główną osobą wnioskującą, po uznaniu wspólnie z mieszkańcem o faktycznym zakończeniu tego procesu. Ostateczną decyzję w tym zakresie podejmuje Z.T.O w pełnym składzie na wniosek przewodniczącego Z.T.O Co oznacza pełen skład Z.T.O tj. wszyscy jego członkowie, specjaliści i wszyscy pracownicy pierwszego kontaktu. Biorąc pod uwagę fakt, że nie jest to zjawisko częste można raz na trzy miesiące zebrać całość zespołu. Nie należy tego rozumieć, że proces adaptacji ma trwać trzy miesiące, bo jak wcześniej wspomniałem okresu tego nie da się określić w czasie. Uznajemy, że takie decyzje podejmujemy co trzy miesiące zbierając zespół w pełnym składzie. Powinno to mieć odzwierciedlenie w Procedurze zespołu terapeutyczno – opiekuńczego.

PRACOWNIK ADAPTACYJNY

Pracownik adaptacyjny nie jest w chwili obecnej, wymagany w domu pomocy społecznej przepisami prawa. W przepisach mówi się jedynie o adaptacji mieszkańca. Okres adaptacji nowego mieszkańca do życia w zupełnie nowym, jakże innym środowisku, jest to bardzo trudny i skomplikowany okres. Jest on zależny głównie od motywacji, które zadecydowały o podjęciu decyzji na zamieszkanie w domu. Dlatego też tak ważnym jest, aby w jak największym stopniu, pomóc pokonać mieszkańcowi ten okres. Zakres prawidłowego funkcjonowania domu pomocy społecznej wymusza określenie czynników i zagadnień związanych z prawidłową adaptacją nowych mieszkańców do jego warunków i specyfiki. Zaznaczyć w tym miejscu należy kwestię szerokiej podmiotowości w określeniu działań wspomagających adaptację, zwłaszcza po uwzględnieniu właściwej dla każdego człowieka indywidualnej drogi doświadczeń życiowych, z którymi jednostka wkracza w funkcjonowanie instytucji domu pomocy społecznej.
Adaptacja–określana jako przystosowanie społeczne do warunków życia w domu – jest procesem trudnym, złożonym, bez możliwości określenia go w czasie w chwili jego rozpoczynania. Wynika to głównie z faktu, że każdy mieszkaniec to osoba, która znalazła się w sytuacji zamieszkania w domu w wyniku różnych okoliczności. Często towarzyszy mu poczucie krzywdy, rozgoryczenie, świadomość życiowej porażki bądź zdarzenia losowego co powoduje określone zachowania niesprzyjające adaptacji. Obszerna literatura oraz znawcy problemu adaptacji społecznej w nowych warunkach, szczególnie u osób starszych nie podejmują się określenia nawet hipotetycznego czasu trwania tego procesu i możliwości jego powodzenia. Biorąc pod uwagę wiedzę, jaką posiadamy w wyniku odwiedzin pracownika socjalnego oraz psychologa u przyszłego mieszkańca i dokonaniu oceny jego sytuacji, mimo wszystko trudno jest określić czas trwania tego procesu, na który ma wpływ tak wiele czynników. Pomimo stosowania procedur mających na celu zebranie jak największej ilości informacji o przyszłym mieszkańcu tj. zgodnie z Rozporządzeniem, nie jesteśmy w stanie podać nawet hipotetycznego terminu zakończenia adaptacji.

Z doświadczenia można stwierdzić, że takie czynniki jak np. wrogość do instytucji, pracowników, współmieszkańców utrzymują się u mieszkańców zamieszkujących w domu bardzo długo. Jest to spowodowane wieloma czynnikami, głównie brakiem kontaktu z rodziną, zaburzeniami charakterologicznymi, których pomimo usilnych starań nie udaje się przywrócić. Należy sobie w tym miejscu odpowiedzieć, jak długo może trwać okres adaptacji i czy w ogóle może ulec zamknięciu. Analizując obecny stan prawny w zakresie pomocy społecznej i funkcjonowania domów można stwierdzić, że w/w przypadkach pozostaje na terenie Domu, pomimo że można go uznać za nie zaadaptowanego lub zaadaptowanego połowicznie. Dlatego też, aby mieszkańcowi ułatwić proces adaptacji, ograniczyć stres, który będzie mu towarzyszył przy przekraczaniu progu domu, zespół terapeutyczno – opiekuńczy wyznacza spośród pracowników domu pracownika, mającego za zadanie zminimalizować wszelkie ujemne skutki zachodzące w psychice nowego mieszkańca, poznanie go bliżej i aktywną z jego strony pracę przy tworzeniu planu adaptacji. Bieżące składanie zespołowi terapeutyczno-opiekuńczemu sprawozdań z realizacji przyjętego planu adaptacji oraz występowania powodzeń i niepowodzeń w jego realizacji Dla potrzeb tworzenia planów adaptacji i prowadzenia procesów adaptacyjnych przyjmuje się w oparciu o literaturę wymienione wyżej czynniki ułatwiające oraz utrudniające adaptację.
Pracownik wyznaczony jako “przewodnik” mieszkańca w procesie adaptacji, jak wspomniałem jest wyznaczany, przez zespół terapeutyczno – opiekuńczy. Wyznaczanie a nie wybieranie przez mieszkańca nie wymaga dodatkowej argumentacji. Jednak zespół nie może oczekiwać, że każdy pracownik w skuteczny sposób doprowadzi do pełnej adaptacji mieszkańca. Kiedy spotyka się dwoje nieznanych sobie nawzajem ludzi i ma ze sobą współpracować w tak wrażliwym obszarze, musi naprawdę nabrać do siebie zaufania. Wyznaczony pracownik musi posiadać prawidłowe umiejętności w zakresie komunikacji z mieszkańcem i otoczeniem oraz szczególnego korzystania w tym okresie z pomocy specjalistów. Bo okres adaptacji to może być okres pełen pułapek, na które wyczulony jest mieszkaniec, a które może “połknąć” pracownik adaptacyjny. Wszystko zależy od przyczyn znalezienia się na terenie domu przez mieszkańca oraz jego doświadczeń życiowych w życiu zbiorowości i w zamieszkaniu z nowym nieznanym człowiekiem w jednym pokoju. Dlatego też, na pracowników adaptacyjnych powinni być wyznaczani doświadczeni pracownicy domu, mający umiejętności pracy z ludźmi oraz autorytet w zespole. Nie mogą się bać mówienia o swych problemach z adaptującym się mieszkańcem. Nie mogą uznawać ich występowania jako osobistej porażki. Mądry zespół terapeutyczno-opiekuńczy, powinien umieć w prawidłowy sposób ocenić występowanie problemów w tym okresie. W skrajnych przypadkach, kiedy nie ma już innej możliwości dogadania się mieszkańca z pracownikiem i proces adaptacji jest zagrożony, zespół powinien zdecydować się na zmianę pracownika adaptacyjnego. Pracownik adaptacyjny, a trzeba przyznać, że jest to pracownik domu z własnym zakresem obowiązków jako pracownik oraz z bagażem własnych życiowych problemów, musi wykazać się wielką odpornością psychiczną przyjmując jeszcze wylewające się żale mieszkańca na przyczyny i stan nowej sytuacji, w której się znalazł. Pełnienie roli pracownika adaptacyjnego, wymaga także pełnej komunikacji w zespole pracowników, którzy z nim pracują. Musi on na bieżąco nie tyko na bazie własnych obserwacji, ale i koleżanek, i kolegów oceniać przebieg i zaawansowanie procesu adaptacji mieszkańca, reagując występowaniem do zespołu o korekty w planie oraz znalezienia właściwego momentu na zakończenie tego procesu. To właśnie pracownik adaptacyjny, jako jedyny ma prawo wystąpić do zespołu terapeutycznego z wnioskiem o zamkniecie procesu adaptacji uznając po analizie realizacji planu, że mieszkaniec może zostać uznany za zaadaptowanego, lub ze względu na długi okres adaptacji wystąpić z wnioskiem o przeniesieniu pewnych zadań do planu wspierania.
Zespół podejmując decyzję o zakończeniu procesu adaptacji i przejściu na plan wsparcia, musi zdawać sobie sprawę z konsekwencji jakie taka decyzja może przynieść. Po podjęciu decyzji, mieszkaniec dokonuje wyboru pracownika pierwszego kontaktu. Nie wyklucza się, że może wybrać właśnie swego pracownika adaptacyjnego. Wówczas pracownik ten przystępuje do sporządzenia diagnozy problemów – potrzeb wspólnie z mieszkańcem, jeżeli jest to możliwe i na jej podstawie opracowuje projekt planu wsparcia. Zadania pracownika adaptacyjnego, określa procedura zazwyczaj połączona z procedurą pracownika pierwszego kontaktu. Należy zadać pytanie, a co z 6 miesięcznym okresem przewidzianym na opracowanie planu wsparcia, o którym mówi rozporządzenie. Powiem tak, dla świętej zgody z urzędnikami nas kontrolującymi można przenieść mieszkańca na plan wsparcia, lecz należy uznać, że mieszkaniec się w pełni nie zaadoptował. Zadania, które nie zostały pozytywnie zrealizowane należy wpisać do planu wsparcia celem dalszej realizacji. Jeśli się to uda prowadzić równolegle z realizacją zadań z planu wsparcia do czasu ich zrealizowania.

Bibliografia:

1) A. Popielarska: Encyklopedia zdrowia dziecka. Warszawa 1978 PWN
2) W. Okoń: Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa 1996 Wyd. „Żak”
3) T. Tomaszewski, M. Maruszewski, J. Reykowski: Psychologia
4) K. Pospiszyl: Wpływ czynników biologicznych na niedostosowanie społeczne.
5 J. Dororzewska: Pedagogika specjalna. Warszawa 1981 PWN
6) A. Maciarz: Dziecko przewlekle chore w roli ucznia. Kraków 1998 „Impuls”
7) M. Kaczorowska: Małe dziecko w szpitalu. „Wychowanie w przedszkolu” 1996 nr 9

Komentarz praktyka:

Cała procedura zakończenia okresu adaptacji jest moim autorskim rozwiązaniem, sprawdzonym w funkcjonowaniu domu. Ja wiem, że to się da tak robić. Ze względu na ważność procesu adaptacji dla przebiegu całego pobytu w domu, jest to warte zachodu. Źle przeprowadzony proces adaptacji może mieć ważne znaczenie w dalszej pracy z mieszkańcem. Dlatego uznanie mieszkańca za zaadaptowanego przez zespół z udziałem wszystkich pracowników z nim pracujących ma ważne znaczenie. Każdy z nich może podzielić się informacjami, które posiada w pracy z tym mieszkańcem. Uznanie mieszkańca za zaadoptowanego lub częściowo zaadaptowanego ma poważny wpływ na realizację planu wspierania a tym samym na spokojny pobyt mieszkańca w naszym domu. Na tym nam powinno zależeć.